ALGEMEEN

Malaria is een infectieziekte die veroorzaakt wordt door eencellige parasieten van het geslacht Plasmodium. De parasiet wordt op mensen overgebracht door malariamuggen. Per jaar zijn er gemiddeld 200-250 miljoen gevallen van malaria en veroorzaakt elk jaar 500 duizend doden [2]. In Afrika komt de dodelijke vorm P.falciparum van malaria het meest voor. 20% van de kindersterfte in Afrika wordt toegeschreven aan malaria. De malariaparasiet kan niet overgedragen worden van mens op mens.

 

Symptomen 

De eerste symptomen treden in de meeste gevallen pas na twaalf dagen tot zes weken na de steek op. Zonder behandeling van de infectie zullen de typen Plasmodium falciparum, Plasmodium vivax, Plasmodium malariae, Plasmodium ovale en Plasmodium knowlesi terugkerende symptomen veroorzaken. Dit komt voornamelijk doordat er telkens rode bloedcellen openbarsten. Aanvallen duren meestal vier tot acht uur en keren meestal om de twee tot drie dagen terug. Hoge koorts, koude rillingen, anemie of bloedarmoede, hevig zweten of transpireren, verwardheid, gewrichtspijn, hoofdpijn, geelzucht, spierpijn, misselijkheid, braken, vermoeidheid, diarree, coma en stuiptrekkingen bij kinderen zijn symptomen die kunnen optreden [1]. 

Cijfers 

Malaria treft meer mensen dan AIDS of tuberculose in Afrika. Elke minuut sterft er ergens in de wereld een kind aan de gevolgen van een malaria infectie. Per jaar worden er wereldwijd zo’n 219 miljoen gevallen van malaria gemiddeld geteld. Van deze gevallen overleven 660.000 volwassen of kinderen de malaria infectie niet. Vooral Afrikaanse kinderen worden veel getroffen. In Afrika wordt er veel geld besteed aan het bestrijden van malaria, namelijk meer dan 12 miljard US dollar per jaar [2]. 

Figuur 1: Incidentie malaria [3].

Levenscyclus

In afbeelding 2 is te zien hoe de levenscyclus van de malariaparasiet eruit ziet. Er zijn twee gastheren nodig. De rode cyclus links vindt plaats in de mug. De blauwe cyclus rechts vindt plaats in de mens [4]. 

Figuur 2: Levenscyclus van de malaria parasiet [4]. 

 

Stappen uit de cyclus

1. Een vrouwelijke Anopheles mug die met de Plasmodium parasiet besmet is, laat na het prikken sporozoieten (ongeslachtelijke voortplantingsstadium van de parasiet in de mug) achter in de huid van de mens. Dit is de vorm van de malaria parasiet die een gastheer kan infecteren. De parasiet komt via het bloed bij de cellen van de lever en deze worden geïnfecteerd. 

2. De parasieten rijpen in de levercellen uit tot schizonten (ongeslachtelijke voortplantingsstadium van de parasiet in de levercellen). Daarvoor zorgt de parasiet dat zijn kern, organellen en DNA zo vaak mogelijk gekopieerd worden.

3./4. De rijpe schizonten en levercellen barsten waarbij merozoïeten vrijkomen in de bloedbaan. Merozoïeten dringen daarnaast opnieuw weer de levercellen in, waarbij schizonten ontstaan. De cyclus herhaalt zich enkele keren. 

5./6. De merozoïeten dringen de rode bloedcellen in. Hier vindt ongeslachtelijke voortplanting plaats.

7. Daarnaast worden ook gametocyten gevormd. 

8. De gametocyten worden overgedragen naar de mug die de persoon steekt.

9. In de mug planten de gametocyten zich geslachtelijk voort. Dit heet de sporogonische cyclus. In de maag van de mug nestelen de gametocyten zich en smelten samen tot zygoten. 

10. De zygotes ontwikkelen zich tot oökineten (tussenstadium bevruchtte zygote).

11. De oökineten trekken naar de darmwand van de mug en ontwikkelen zich tot oöcyten (ontwikkelde zygote).

12. De oöcyten delen weer en barsten zodat er sporozoïeten vrijkomen.

13. De sporozoïeten trekken naar de speekselklieren van de mug. Van daaruit kan een menselijke gastheer worden besmet en herhaald de cyclus zich. [4]

 

In deze video wordt de levenscyclus van de malariaparasiet nogmaals uitgelegd. 

Het Duffy gen

Wist u dat mensen die Duffy negatief zijn minder kans hebben om malaria te krijgen? 

Het Duffy (FY) gen codeert voor een glycoproteïne (gp-Fy) dat op het celmembraan van de erytrocyt zit. Dit is een bloedgroepantigeen. Het speelt vooral een rol tijdens afweerreacties bij bloedtransfusies en hemolytische ziekte van de foetus en pasgeborene. Het Duffy antigen is een receptor voor een familie pro-inflammatoire cytokines, zogenaamde chemokines. Het wordt dus ook wel Duffy Antigen Receptor voor Chemokines (DARC) genoemd. Het Duffy locus is gelocaliseerd op chromosoom 1-1q22-23. In bovenstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de 4 allelen, 5 fenotypes, 5 antigenen en mogelijke mutaties van het systeem. 

In gebieden waar veel mensen Duffy negatief zijn, komt minder tot geen malaria voor. Dat komt doordat P. vivax en P. knowlesi interactie nodig hebben met het Duffy eiwit om te kunnen binnendringen in de erytrocyt. Voor P. vivax werkt het als receptor. De apenmalariaparasiet P. knowlesi kan niet binnendringen in een humane erytrocyt  met de fenotypes Fy (a+ b-) of Fy (a- b+). Dit komt door de aanwezige antilichamen anti-Fyb of anti-Fya de Fya of Fyb receptor blokkeren, waardoor P. vivax er niet meer bij kan [5]. 

Bronnen:

[1] http://mens-en-gezondheid.infonu.nl/aandoeningen/57771-malaria-symptomen-klachten-malariapillen-malariagebieden.html#verschijnselen-klachten-en-symptomen-malaria 
    (Toegang : 18-5-2016)

[2] http://www.driveagainstmalaria.nl/over-malaria/feiten-en-cijfers.html (Toegang : 18-5-2016)

[3] https://www.lumc.nl/sub/1040/ima/811070008082556/811200415462556/811100232022556/811100237032556.jpg (Toegang : 18-5-2016)

[4] http://www.cdc.gov/malaria/about/biology/ (Toegang : 18-5-2016)

[5] D.M. Langhi jr. et al., „Duffy blood group and malaria,” Hematology, vol. 11, pp. 389-398, 12 2006. (Toegang: 18-05-2016)